Yetenek Hiyerarşisi: Üstün Ye- tenek Türlerinin Toplumsal Değerleri Üzerine Bir Araştır- ma
Keywords:
giftedness, talent classification, social value, üstün zekâ, üstün yete- nek sınıflandırması, toplumsal değerAbstract
Öz
Bazı üstün zeka kuramcılarına göre üstün zeka veya üstün yetenek toplumsal icatlardır. Bu düşünce sistemi ile paralel fikirleri olan Tannenbaum (1983), toplumsal değerlerini göz önünde bulundurarak üstün yetenek türlerini ender yetenek, artık yetenek, hisseli yetenek ve tuhaf yetenek olmak üzere dört kategoride sınıflamıştır. Bu çalışmada Tan- nenbaum’un üstün yetenek sınıflandırması temel alınarak örnek yetenek türleri belir- lenmiş ve bu türlerin toplumsal değerleri araştırılmıştır. Araştırmada çeşitli yetenek türlerini yansıtan altmış maddeden oluşan bir ölçek 601 kişiye uygulanmıştır. Katılımcı- lar ölçekte yer alan yetenek türlerinin önem- lerini puanlamışlardır. Araştırmada şu so- nuçlara varılmıştır: Katılımcılar ender yete- neklere diğer yeteneklerin tamamından daha fazla değer vermişler, artık yeteneklere hisse- li yeteneklerden ve tuhaf yeteneklerden daha fazla değer vermişler, hisseli yeteneklere ise tuhaf yeteneklerden daha fazla değer vermiş- lerdir. Sonuçlar, yetenek türlerinin psikosos- yolojik bir hiyerarşi içinde sınıflandırılabile- ceğini göstermektedir.
Abstract
According to some theorists, giftedness is a social construction. This research study was grounded on the psychosocial classification of talents proposed by Tannenbaum (1983), according to whom talents can be classified as scarcity, surplus, quota and anomalous talents based on their societal values. Ac- cording this classification, the social value of a talent determines its place in a talent hier- archy. In this study, the importance of talent types and the validity of the classification were investigated among Turkish lay people. A scale consisting of 60 different types of talents was administered to 601 people. Paired samples t-test analysis showed that scarcity talents had more value than the oth- ers, surplus talents had more value than quo- ta and anomalous talents and quota talents had more value than anomalous talents. Furthermore, females attached more value to scarcity and surplus talents than did males. Findings clearly show that people attach different levels of importance to different talent types and talents can be classified in a hierarchy based on their social values.
